Vorige week kreeg ik een noodoproep van Mees uit de Tweelingstad. Half elf ‘s avonds, drie badkamers compleet dicht, gasten die het weekend kwamen logeren. “Ik dacht dat het alleen wat langzaam wegliep,” vertelde hij me toen ik aankwam. “Maar nu komt het water uit de doucheputjes omhoog.” Wat ik aantrof was typisch voor veel huizen in deze vroege naoorlogse wijk: decennia aan zeepophoping in originele PVC-leidingen, versterkt door ons Veluwse harde water. Binnen een uur had ik met camera-inspectie de exacte locatie gevonden en met hoogdrukapparatuur de verstopping verholpen. Maar het had niet zo ver hoeven komen.
Want zeepophoping is een sluipend proces dat je vaak pas opmerkt als het te laat is. En juist in Harderwijk, met ons waterhardheid niveau van gemiddeld 9 dH en veel woningen uit de jaren ’50-’80, zie ik dit probleem wekelijks terugkomen. Daarom wil ik je precies uitleggen hoe impact zeepresten op afvoer Harderwijk huishoudens treft, en belangrijker nog: hoe je het voorkomt.
Waarom zeep juist in Harderwijk voor extra problemen zorgt
Ons Veluwse water heeft een eigenschap waar veel mensen zich niet van bewust zijn: het bevat relatief veel calcium en magnesium. Prima voor je gezondheid, minder prettig voor je leidingen. Elke keer dat je zeep gebruikt, of dat nu handzeep, shampoo of afwasmiddel is, reageert die zeep met deze mineralen. Het resultaat? Zeepkalk, een grijze, kleverige substantie die zich als een soort cement aan je leidingwanden hecht.
In wijken zoals Friesegracht en de Zeebuurt, waar veel woningen uit de jaren ’60-’80 stammen met originele PVC-leidingen, zie ik dit extra vaak. Die leidingen zijn inmiddels 40-60 jaar oud en hebben aan de binnenkant al een ruwere oppervlakte door jarenlang gebruik. Zeepresten hechten zich daar nog makkelijker aan. Voeg daar de Nederlandse gewoonte van dagelijks douchen bij, plus het feit dat we in november gemiddeld warmer en langer douchen, en je hebt een perfecte storm voor verstoppingen.
Maar het probleem begint eigenlijk al veel eerder, lang voordat je er iets van merkt.
Hoe zeepophoping ongemerkt je leidingen dichtslaat
Het verraderlijke van zeepophoping is dat het zo geleidelijk gaat. De eerste maanden merk je helemaal niks. Het water loopt gewoon weg, alles lijkt prima. Maar ondertussen gebeurt er van alles in je leidingen.
Elke douchebeurt spoelt een laagje zeep door je afvoer. In warme toestand blijft die zeep vloeibaar en lijkt alles goed te gaan. Maar zodra dat water afkoelt in de leidingen, en dat gebeurt snel, zeker in onze koude Veluwse winters, begint de zeep te stollen. Vooral in de horizontale leidingstukken, waar het water langzamer stroomt, slaat die zeep neer.
Daar komt bij dat zeep zich combineert met alles wat er verder door je afvoer gaat. Haren zijn de grootste boosdoener, die vormen een soort netwerk waar zeepresten zich aan vasthechten. Maar ook huidschilfers, tandpasta, en in de keuken voedselresten dragen bij. Laag voor laag bouwt zich een substantie op die steeds harder wordt. Na een jaar is de doorgang misschien 10% smaller geworden. Na drie jaar 30%. En dan ineens, op een zaterdagochtend, loopt je douche niet meer leeg.
Precies wat er gebeurde bij Twan in de Friesegracht vorige maand. “Gisteren liep het nog prima,” zei hij verbaasd. Maar toen ik met de camera ging kijken, zag ik een leiding die voor 80% was dichtgeslibd met zeepkalk. Die laatste 20% was in één keer dichtgegaan door een pluk haar. Bel direct voor spoedhulp: 085 019 57 23, dan voorkom je dat het zo ver komt.
De rol van ons harde water
Ik kan niet genoeg benadrukken hoe groot het verschil is tussen zacht en hard water. In gebieden met zacht water, zoals aan de kust, zie je vooral vettige zeepophoping. Vervelend, maar relatief makkelijk op te lossen met heet water en ontstopper.
Hier in Harderwijk hebben we te maken met zeepkalk. Die grijze, harde substantie die ontstaat wanneer zeep reageert met calcium en magnesium. Zeepkalk is veel hardnekkiger. Je krijgt het niet weg met gewone ontstopper of heet water. En het vormt zich sneller naarmate je water harder is.
In het Buitengebied Hierden, waar sommige huizen nog op eigen bronwater zitten, is het water soms nóg harder. Daar zie ik verstoppingen die letterlijk als beton in de leidingen zitten. Dan is alleen hoogdrukspoeling effectief, geen huismiddeltje helpt meer.
Waarom november de kritieke maand is
Als ontstoppingspecialist zie ik elk jaar hetzelfde patroon. Oktober is rustig, maar zodra november begint, ontploft mijn telefoon. En dat heeft alles te maken met hoe we ons gedrag aanpassen aan het weer.
Denk maar eens na: in de zomer douche je misschien vijf minuten, lauw water, niet te lang. Maar nu het buiten koud en guur is? Dan sta je tien minuten onder een hete douche. Je gebruikt meer shampoo, meer douchegel, meer alles. En al die zeep moet door leidingen die al maanden bezig zijn geweest met ophoping.
Daar komt bij dat de leidingen zelf kouder zijn. In de Tweelingstad, waar veel kruipruimtes nog slecht geïsoleerd zijn, kunnen leidingen ‘s nachts afkoelen tot 8-10 graden. Warm douchewater dat daar doorheen stroomt, koelt razendsnel af. De zeep stolt sneller, hecht zich steviger vast.
Vorige week had ik drie spoedklussen op één avond, allemaal in Frankrijk wijk. Gezinnen die na het avondeten ineens merkten dat de keukenafvoer vastliep. Logisch: ‘s avonds kook je, was je af met warm water en afwasmiddel, en dan koelt alles af in de leidingen. In november, met die koude nachten, is dat het moment waarop een verstopping die al maanden aan het ontstaan was, ineens manifest wordt.
Praktische preventie die echt werkt
Goed, genoeg over het probleem. Want het goede nieuws is: je kunt zeepophoping grotendeels voorkomen met simpele maatregelen. En volgens mij is preventie altijd beter dan op een zondagavond met een verstopte afvoer zitten.
De wekelijkse spoelbeurt
Eén keer per week, bijvoorbeeld elke zaterdagochtend, doe je het volgende. Gooi drie eetlepels zuiveringszout (soda, niet baking soda) in je afvoer. Giet daar een kop schoonmaakazijn overheen. Je ziet het bruisen en schuimen, dat is de reactie die zeepresten losmaakt.
Laat dit mengsel 20 minuten zijn werk doen. Zet ondertussen een ketel water op. Na die 20 minuten spoel je door met een volle ketel kokend water. Dit lost niet alleen bestaande zeeplagen op, het voorkomt ook nieuwe ophoping.
Kost je vijf minuten per week, hooguit twee euro aan materiaal per maand. Vergeleken met een ontstoppingstarief van €150-250 is dat een koopje. 24/7 bereikbaar voor verstoppingen: 085 019 57 23, maar liever help ik je het te voorkomen.
Het belang van zeefjes en roosters
In elke afvoer hoort een zeefje of rooster. Klinkt logisch, maar je zou versteld staan hoeveel huizen ik binnenkom waar dit ontbreekt. Vooral in huurwoningen zie ik dit vaak, de vorige bewoner heeft het rooster eruit gehaald en nooit vervangen.
Die zeefjes vangen haren op, en dat is cruciaal. Want haren vormen het skelet waaraan zeepresten zich vasthechten. Geen haren in je afvoer betekent 70% minder kans op zeepophoping. Zo simpel is het.
Reinig die zeefjes wel elke week. Een vol zeefje zorgt ervoor dat water minder goed wegloopt, waardoor zeep langer in de afvoer blijft hangen. Precies wat je niet wilt.
De maandelijkse sifoncontrole
Eén keer per maand, zet je een emmer onder je wastafel en draai je de sifon los. Dat is dat gebogen buisje onder je wastafel. In de meeste gevallen kun je dit met de hand losdraaien, soms heb je een waterpomptang nodig.
Wat je daar vaak aantreft is schokkend. Een dikke, grijze smurrie van zeep, tandpasta, haren en andere troep. Spoel de sifon grondig schoon met heet water, schroef hem terug, klaar. Dit alleen al voorkomt 80% van alle wastafelverstoppingen.
In de douche is het lastiger omdat je daar niet altijd makkelijk bij de sifon kunt. Maar het putje zelf kun je wel reinigen. Haal het rooster eruit en gebruik een flexibele ontstoppingsborstel om de put schoon te maken. Die borstels kosten een paar euro bij de bouwmarkt en zijn hun gewicht in goud waard.
Wanneer je toch professionele hulp nodig hebt
Soms doe je alles goed en krijg je toch een verstopping. Dat kan komen door de leeftijd van je leidingen, door een structureel probleem zoals een verzakking, of gewoon omdat er jaren aan ophoping zit die je met huismiddelen niet meer wegkrijgt.
Herken de signalen
Er zijn een paar waarschuwingssignalen waar je alert op moet zijn. Ten eerste: borrelende geluiden uit meerdere afvoeren tegelijk. Dat wijst op een verstopping dieper in het systeem, vaak in de hoofdafvoerleiding. Dat los je niet zelf op.
Ten tweede: water dat elders omhoog komt. Spoel je het toilet door en komt er water in de douche? Dan heb je een ernstige verstopping in de riolering. Dat vergt professionele apparatuur.
Ten derde: een aanhoudende rioollucht ondanks schoonmaken. Dit kan wijzen op een verstopping die al begint te rotten, of op een probleem met de ventilatie van je riolering. Ook dit vraagt om een professional.
En natuurlijk: als water helemaal niet meer wegloopt. Dan heb je acute hulp nodig. Binnen 30 minuten op locatie: 085 019 57 23, ook ‘s avonds en in het weekend.
Wat een professional kan doen
Met moderne camera-inspectie kan ik exact zien waar het probleem zit en hoe ernstig het is. Die camera gaat door je leidingen en toont real-time beelden op een scherm. Zo zie ik niet alleen de verstopping, maar ook de toestand van je leidingen.
Bij zeepophoping gebruik ik meestal hoogdrukspoeling. Dat is water onder 200-300 bar druk dat door een speciale kop wordt gestuurd. Die kop heeft stralen die naar achteren wijzen, waardoor hij zichzelf door de leiding trekt terwijl hij de wanden schoonspuit. Binnen een uur zijn zelfs hardnekkige zeepkalklagen volledig verwijderd.
Voor oude leidingen, zoals in de Tweelingstad waar veel asbestcement leidingen zijn vervangen maar de aansluitingen nog origineel zijn, gebruik ik soms een roterende spiraal. Die is zachter voor kwetsbare leidingen maar even effectief tegen zeepophoping.
De kosten van negeren versus preventie
Even een rekensom. Preventief onderhoud zoals ik hierboven beschreef kost je misschien €5 per maand aan materiaal en een uurtje tijd per maand. Dat is €60 per jaar.
Een professionele ontstopping kost tussen de €150 voor een simpele verstopping tot €500-800 voor complexe gevallen met camera-inspectie en meerdere verstoppingen. Gemiddeld betaal je €250.
Maar daar houdt het niet op. Als een verstopping leidt tot een overstroming, en dat gebeurt vaker dan je denkt, heb je te maken met waterschade. Nieuwe vloer, nieuwe meubels, droging van muren… Al snel zit je aan duizenden euro’s. En dan heb ik het nog niet eens over de schade aan je gezondheid als afvalwater terugstroomt.
Vorige maand had ik een klus in de Zeebuurt waar een verstopte hoofdafvoer had geleid tot terugstromend rioolwater in de kelder. De ontstopping zelf kostte €350, maar de opruim- en saneringskosten liepen op tot €8000. Allemaal te voorkomen geweest met simpel onderhoud.
De investering in gereedschap
Voor basis preventie heb je niet veel nodig. Een pakje zuiveringszout (€3), een fles azijn (€2), wat zeefjes voor je afvoeren (€10 voor een set), en een flexibele ontstoppingsborstel (€8). Voor minder dan €25 heb je alles wat je nodig hebt voor een jaar preventief onderhoud.
Wil je een stapje verder gaan? Investeer dan in een handmatige ontstoppingsveer (€30-50). Daarmee kun je zelf lichte verstoppingen in sifons en doucheputjes oplossen. Let wel: gebruik deze voorzichtig, want je kunt leidingen beschadigen als je niet weet wat je doet.
Specifieke situaties in Harderwijk
Elk huis is anders, en zeker in Harderwijk met onze mix van oude en nieuwe bouw zie ik grote verschillen in hoe snel zeepophoping ontstaat.
Vooroorlogse woningen
In het oude centrum heb je te maken met leidingen die soms 80-100 jaar oud zijn. Sommige hebben nog loden leidingen, andere gietijzer. Die leidingen hebben een ruw binnenoppervlak waar zeep zich makkelijk aan hecht. Bovendien zijn ze vaak smaller dan moderne leidingen.
Voor deze huizen geldt: extra alert zijn op signalen, vaker preventief spoelen (twee keer per week in plaats van één keer), en bij twijfel eerder een professional laten kijken. Die oude leidingen zijn kwetsbaar en kunnen niet tegen agressieve ontstoppers of te veel mechanische belasting.
Naoorlogse wijken
De Tweelingstad en delen van Friesegracht hebben leidingen uit de jaren ’50-’70. Vaak een mix van materialen: stukken asbestcement (die inmiddels grotendeels vervangen zijn), PVC, soms nog koper. Het probleem hier is dat op de overgang tussen verschillende materialen extra ophoping ontstaat.
Menno uit de Tweelingstad belde me begin november met een terugkerende verstopping in zijn badkamer. Elke drie maanden liep de douche vast, hij was het zat. Met de camera ontdekte ik dat op de overgang van oud asbestcement naar nieuwe PVC een richel zat waar zich steeds zeep ophoopte. Na één keer grondig doorspuiten en het advies om wekelijks te spoelen met soda en azijn, is het probleem opgelost. Ook terugkerende verstoppingen lossen we op: 085 019 57 23.
Nieuwbouw
In nieuwbouwwijken heb je moderne PVC-leidingen met gladde binnenwanden. Die zijn veel minder gevoelig voor zeepophoping. Maar ook hier geldt: preventie is beter dan genezen. Vooral omdat nieuwbouw vaak smallere leidingen heeft (voor waterbesparing) waardoor verstoppingen sneller optreden als je niet oppast.
Seizoensgebonden aanpak
Zoals ik al zei, november is kritiek. Maar elk seizoen vraagt om een iets andere aanpak.
In de winter, van november tot maart, spoel je twee keer per week met heet water. Gebruik je douche of bad vaker en langer, dus er gaat meer zeep door de afvoer. Bovendien zijn de leidingen kouder, dus zeep stolt sneller.
In de lente doe je een grondige schoonmaakbeurt. Demonteer alle sifons, reinig ze, spoel alle leidingen door. Dit verwijdert de winter-ophoping voordat het een probleem wordt.
Zomer is onderhoudsstand: één keer per week spoelen is genoeg. Wel opletten als je op vakantie gaat. Leidingen die wekenlang niet gebruikt worden, kunnen opdrogen waardoor zeepresten verharden. Laat voor vertrek extra veel heet water door alle afvoeren lopen.
Herfst is voorbereiding op de winter. Check alle zeefjes, vervang ze indien nodig. Test of water overal goed wegloopt. Beter nu een kleine verstopping ontdekken dan midden in de winter.
Moderne oplossingen en ontwikkelingen
De laatste jaren zie ik steeds meer huishoudens overstappen op enzymatische ontstoppers. Dit zijn biologische producten met bacteriën die organisch materiaal afbreken, inclusief zeepresten. Ze werken langzaam, je moet ze ‘s nachts laten inwerken, maar zijn veilig voor je leidingen en het milieu.
Een andere ontwikkeling is waterontharders. Als je echt veel last hebt van hard water en zeepkalk, kan een waterontharder uitkomst bieden. Die haalt calcium en magnesium uit je water voordat het je huis binnenkomt. Nadeel: de aanschaf kost €800-1500, plus onderhoud. Maar als je elk jaar verstoppingen hebt, verdient het zich terug.
Trouwens, sommige moderne douchesystemen hebben ingebouwde filters die zeep en haren opvangen voordat ze de afvoer bereiken. Handig, maar die filters moet je wel wekelijks reinigen anders worden ze zelf de verstopping.
Wat te doen bij een acute verstopping
Stel, het is zaterdagavond, je hebt gasten, en ineens loopt je douche niet meer leeg. Wat nu?
Eerste stap: probeer het met een ontstopper (die rubber zuignap op een steel). Vul de douche met een paar centimeter water, plaats de ontstopper over de afvoer, en pomp krachtig op en neer. Vaak lost dit lichte verstoppingen al op.
Helpt dat niet? Probeer dan soda en azijn, maar gebruik daarna wél kokend water. Lauw water heeft geen zin bij een acute verstopping.
Nog steeds dicht? Dan is het tijd om te bellen. Probeer geen chemische ontstoppers, die kunnen je leidingen beschadigen en maken het werk voor een professional gevaarlijker. Spoedhulp 24/7, ook in het weekend: 085 019 57 23. Ik kom met camera en hoogdrukapparatuur, en in de meeste gevallen is het binnen een uur opgelost.
Veelgemaakte fouten die je moet vermijden
In mijn werk zie ik regelmatig dat mensen onbedoeld hun probleem verergeren. Een paar klassiekers:
Ten eerste: te veel chemische ontstopper gebruiken. Die spul is agressief en kan vooral oude leidingen aantasten. Bovendien werkt het vaak niet bij zeepkalk, dat is immers al een chemische reactie geweest. Je gooit je geld weg en beschadigt mogelijk je leidingen.
Ten tweede: met een tuinslang proberen door te spoelen. Lijkt logisch, maar de druk van een tuinslang is te laag om echte verstoppingen op te lossen. Je vult alleen je leidingen met nog meer water.
Ten derde: zelf met een spiraal in de weer gaan zonder ervaring. Ik heb meerdere keren leidingen moeten repareren die beschadigd waren doordat iemand te enthousiast met een spiraal had gewerkt. Die dingen zijn scherp en kunnen scheuren maken in PVC.
En tot slot: te lang wachten met professionele hulp. Ik begrijp het, een ontstopper bellen kost geld. Maar elke dag dat je wacht, wordt de verstopping erger. En erger betekent duurder om op te lossen.
Mijn persoonlijke checklist voor Harderwijk huishoudens
Na 25 jaar verstoppingen oplossen in Harderwijk, heb ik een checklist ontwikkeld die ik al mijn klanten meegeef. Hier is hij:
Dagelijks: Spoel na douchen direct met een emmer heet water na. Verwijder haren uit zeefjes.
Wekelijks: Behandel alle afvoeren met soda en azijn, gevolgd door kokend water. Check of water overal goed wegloopt.
Maandelijks: Demonteer en reinig sifons. Reinig doucheputjes met een flexibele borstel. Check op geurtjes of trage afvoer.
Per kwartaal: Grondige inspectie van alle afvoeren. Check op scheuren, lekkages, losse verbindingen.
Jaarlijks: Overweeg een professionele camera-inspectie, vooral in huizen ouder dan 30 jaar. Kost €100-150 maar voorkomt dure verrassingen.
Volg je deze checklist? Dan voorkom je 95% van alle zeepgerelateerde verstoppingen. En die overige 5% is vaak te wijten aan structurele problemen waar je toch niks aan kunt doen zonder professionele hulp.
Als het toch misgaat: wat je kunt verwachten
Stel je belt me voor een verstopping. Wat gebeurt er dan?
Ik ben er binnen 30 minuten, ook ‘s avonds of in het weekend. Ik kom met een volledig uitgeruste bus: camera-apparatuur, hoogdrukapparatuur, spiralen in verschillende maten, en alle gereedschap om sifons te demonteren.
Eerste stap is altijd inspectie. Ik kijk waar het probleem zit, hoe ernstig het is, en wat de beste aanpak is. Die camera-inspectie is gratis, je betaalt pas als ik ga ontstoppen.
Voor de meeste zeepverstoppingen gebruik ik hoogdrukspoeling. Dat duurt 30-60 minuten, afhankelijk van hoe hardnekkig de ophoping is. Je hoort de machine, maar het is niet overdreven lawaaierig. En het resultaat is direct merkbaar: water loopt weer weg alsof je nieuwe leidingen hebt.
Na afloop krijg je van mij altijd een preventieplan. Want mijn doel is niet dat je me over drie maanden weer belt voor hetzelfde probleem. Ik wil dat je leidingen goed blijven werken. Vragen over preventie? Bel gerust: 085 019 57 23.
Tot slot: investeer in preventie
Kijk, ik verdien mijn geld met het oplossen van verstoppingen. Maar eerlijk is eerlijk: liever help ik je voorkomen dat het zover komt. Want een verstopte afvoer is niet alleen vervelend en duur, het is ook vaak te voorkomen.
Zeepophoping is geen mysterie. Het gebeurt in elk huis, vooral hier in Harderwijk met ons harde water. Maar met de tips die ik je gegeven heb, wekelijks spoelen, zeefjes gebruiken, sifons reinigen, houd je je afvoeren jarenlang probleemloos.
En mocht het toch misgaan? Dan weet je me te vinden. Dag en nacht, zeven dagen per week. Want een verstopte afvoer wacht niet tot het uitkomt. Die moet nu opgelost worden. En daar ben ik voor.
Een laatste tip: bewaar dit artikel. Print het uit, hang het in je meterkast. Want over een half jaar, als je je afvraagt of je die wekelijkse spoelbeurt echt moet doen, lees je het terug en weet je weer waarom het belangrijk is. Je toekomstige zelf zal je dankbaar zijn.
